Ekonomik tarihçi Joel Mokyr'in çalışmalarında önermeye dayalı bilgi (propositional knowledge), faydalı bilginin iki ana bileşeninden biridir.
Mokyr, ekonomik büyümenin ve sürekli teknolojik ilerlemenin temelini faydalı bilgiye dayandırır ve bu bilgiyi ikiye ayırır:
* Önermeye Dayalı Bilgi (Propositional Knowledge) - Neden'i Anlamak:
* Bu, doğal dünyadaki düzenliliklerin, bilimsel prensiplerin, temel teorilerin ve bir şeyin neden çalıştığını gösteren sistematik açıklamaların bilgisidir.
* Doğayı, onun yasalarını ve düzenini anlama çabasıdır.
* Örnekler: Atmosfer basıncını ve vakumları anlamak, erimiş pik demirdeki oksijenin karbon içeriğini nasıl azalttığını (çelik üretimi için) anlamak.
* Bu bilgi, matematik ve doğa felsefesi gibi alanları da kapsar.
* Kurala Dayalı Bilgi (Prescriptive Knowledge) - Nasıl Yapılacağını Bilmek:
* Bu, pratik talimatlar, çizimler, reçeteler veya teknikler gibi, bir şeyi nasıl yapmanın gerektiğini tanımlayan bilgidir.
* Örnek: Bir makineyi çalıştırmak için gerekli adımlar, bir aşıyı uygulamak için kullanılan teknik.
Mokyr'e göre, Sanayi Devrimi'nden önce teknolojik ilerleme büyük ölçüde kurala dayalı bilgiye dayanıyordu: İnsanlar bir şeyin çalıştığını biliyorlardı (nasıl yapılacağını), ancak neden çalıştığını anlamıyorlardı (önermeye dayalı bilgi eksikliği). Bu durum, yeniliklerin rastgele olmasına ve birikimli ilerlemenin zorlaşmasına neden oluyordu (örneğin, buhar makinesini nasıl çalıştıracaklarını biliyorlardı, ama temel fizik yasalarını anlamakta yetersizlerdi).
Önemli Olan Nokta: Sürekli ve hızlanan ekonomik büyüme ve teknolojik ilerleme, önermeye dayalı bilgi ile kurala dayalı bilgi arasındaki geri bildirim döngüsünün kurulmasıyla mümkün oldu. Aydınlanma ve Bilimsel Devrim döneminde, bilim insanları ve zanaatkârlar bu iki bilgi türünü birbirini geliştirecek şekilde birleştirmeye başladılar, böylece teknoloji ve bilimin birbirini sürekli olarak beslediği, kendine yeten bir ilerleme süreci yarattılar.
Özetle, Mokyr için önermeye dayalı bilgi, sadece "nasıl" sorusunu değil, "neden" sorusunu da yanıtlayarak, teknolojik yeniliklerin sistematik, rasyonel ve birikimli bir şekilde ilerlemesini sağlayan temel bilimsel ve teorik anlayıştır.
Yorumlar
(0)